Το ψυχόδραμα ανήκει στο χώρο της ψυχοθεραπείας και είναι κατά βάση μία ομαδική μέθοδος ανάπτυξης της προσωπικότητας. Η φιλοσοφία του βασίζεται στην διεύρυνση, την ανάπτυξη της προσωπικότητας μας, ξεκινώντας από αυτά που ήδη έχουμε. Δεν θέλουμε να θεραπεύσουμε κάτι, θέλουμε να το διευρύνουμε- κι αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Όλοι μας έχουμε στοιχεία και ρόλους που λειτουργούν και μας βοηθάνε, και αυτή είναι η βάση από την οποία ξεκινάει το ψυχόδραμα για να δουλέψει με το άτομο και την προσωπικότητα. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορούμε πάντα να ανατρέξουμε σε αυτά τα λειτουργικά κομμάτια μας. Σε καταστάσεις δύσκολες, σε μεγάλες αλλαγές, νιώθουμε σαν να είμαστε μόνοι μας μέσα στο σκοτάδι. Σαν να μην υπάρχει τίποτα απ’ όπου μπορούμε να κρατηθούμε.
Μέσα από το ψυχόδραμα, είναι εφικτό να ρίξουμε φως σε αυτό το σκοτάδι, να βρούμε στηρίγματα μέσα μας, να ανακαλέσουμε τα λειτουργικά μας κομμάτια.
Ετυμολογικά, βγαίνει από την ψυχή και το δράμα, από το δρω, δηλαδή σημαίνει η δράση της ψυχής. Χρησιμοποιεί κάποια στοιχεία από το θέατρο σαν εργαλεία κυρίως ώστε να επιτύχει αυτήν την ανάπτυξη για την οποία μιλήσαμε πριν. Είναι μία βιωματική μέθοδος ψυχοθεραπείας.
Δουλεύεται κυρίως ομαδικά, αλλά και σε ατομικό επίπεδο μπορούμε πάντα να ακολουθήσουμε τη φιλοσοφία του.
Η συνάντηση στο ψυχόδραμα
Σε μία ψυχοδραματική, ομαδική συνάντηση, αυτό που μας απασχολεί, που νιώθουμε ή που περνάμε στην καθημερινή μας ζωή, μία σχέση, ένα συναίσθημα, μια κατάσταση, προσπαθούμε να το δημιουργήσουμε σε μία εικόνα, χρησιμοποιώντας τα πρόσωπα της ομάδας, αντικείμενα του χώρου και το σώμα μας. Θέλουμε με τη βοήθεια του συντονιστή να αναπαράγουμε την κατάσταση αυτή και μετά να την εκδραματίσουμε, μπορούμε να προσθέσουμε λόγια, κίνηση, να την δούμε απ’ έξω, να μπούμε στη θέση των άλλων ατόμων, κ.α. Είναι σαν το άτομο να γίνεται ο σεναριογράφος και ο συντονιστής να είναι ο σκηνοθέτης αυτής της σκηνής. Εννοείται πως δεν πρόκειται για θέατρο, ούτε για θεατρική παράσταση. Αυτά είναι μόνο εργαλεία που δανειζόμαστε ώστε να δουλέψουμε ψυχοθεραπευτικά.
Η ιδέα λοιπόν είναι ότι μπαίνοντας μέσα σε αυτή τη σκηνή, αναβιώνοντας της μαζί με όλα τα συναισθήματα της, από τους άλλους ρόλους, βλέποντας την απ’ έξω, κτλ, θα έρθουμε σε μία κάθαρση, θα βρούμε τη δική μας απάντηση στις ερωτήσεις μας, θα διευρύνουμε την οπτική μας πάνω στο θέμα αυτό, θα γίνουμε δημιουργικοί, θα δοκιμάσουμε τον εαυτό μας σε νέου ρόλους, θα πειραματιστούμε και τέλος με τη βοήθεια της ομάδας η οποία συνεργάζεται θα βγούμε πλουσιότεροι. Μετά από κάθε εκδραμάτιση, υπάρχει το μοίρασμα της ομάδας, όπου για ένα διάστημα η ομάδα μοιράζεται αυτά που ένιωσε κατά τη διάρκεια της δουλειάς αυτής. Γενικά αποφεύγεται η κριτική και η ερμηνεία. Θέλουμε να ενεργοποιήσουμε το κανάλι της επικοινωνίας που περνάει από την καρδιά περισσότερο και να κατευνάσουμε λίγο αυτό που περνάει από το μυαλό μας. Θέλουμε να φέρουμε το συναίσθημα, τη σκέψη, τη δράση, τις ικανότητες, το είναι το ατόμου στο εδώ και τώρα, σε μία ισορροπία. Το ψυχόδραμα στέκεται πολύ στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και του αυθορμητισμού του ατόμου γι αυτό είναι μία πολύ ζωντανή μέθοδος.
Για να φτάσει η ομάδα σε αυτό το σημείο να ανοιχτεί και να δουλέψει στην ψυχοδραματική «σκηνή», χρειάζεται πρώτα να δεθεί, να νιώσει ασφαλής, να αποκτήσει εμπιστοσύνη και να ανοιχτεί. Πρώτη μας δουλειά σε κάθε συνάντηση- ατομική ή ομαδική- είναι να ζεσταθούμε, πρώτα απ’ όλα θέλουμε να ζεστάνουμε την ψυχή μας ώστε να ανοίξει και να δεχθεί το βίωμα.
Ψυχόδραμα και ομάδα
Για να δημιουργηθεί μία ομάδα δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Μία ομάδα απευθύνεται σε όλους και μπορεί να τους περιέχει όλους. Στις ομάδες μπορεί να υπάρχουν άτομα από 18 έως 100 χρονών. Η μόνη προϋπόθεση είναι να θέλει κάποιος να αναπτυχθεί και να διευρύνει την προσωπικότητα του.
Θεωρούμε ότι όλοι έχουν να κερδίσουν, να πάρουν και να δώσουν σε όλους, ακόμα κι αν φαινόμαστε πολύ διαφορετικοί. Μέσα μας κρύβουμε πολλά κοινά σημεία, κοινά συναισθήματα. Μπορούμε να έρθουμε κοντά με όλους αρκεί να μας δοθεί ο χώρος να διερευνήσουμε τη μεταξύ μας δυναμική.
Στο ψυχόδραμα- ειδικά στις ομάδες- δημιουργείται αυτός ο χώρος όπου μπορούμε να γνωριστούμε και να έρθουμε κοντά ανακαλύπτοντας αυτά που μας ενώνουν. Δεν απαιτούνται κοινές ή παρόμοιες εμπειρίες. Όλοι μας ζούμε, όλοι είμαστε άνθρωποι και αυτό από μόνο του αρκεί για να μπορούμε να μοιραστούμε και να συνυπάρξουμε. Υπάρχουν συναισθήματα που είναι κοινά για όλους και αυτό είναι σημαντικό για να δουλεύουμε μαζί, ο πόνος είναι πόνος, από όπου κι αν προέρχεται, η μοναξιά το ίδιο, η χαρά το ίδιο. Ο στόχος μας είναι να μοιραστούμε και να χωρέσουμε όλοι μαζί, και με αφορμή την διαφορετικότητα μας να φτάσουμε στα κοινά μας σημεία και να τα αγκαλιάσουμε!
Το ψυχόδραμα και κυρίως η ομάδα είναι ένας τρόπος να δημιουργήσεις μία άλλη μορφή οικογένειας, να δημιουργήσεις μία αίσθηση ασφάλειας, μοιράσματος και «ανήκειν». Το ψυχόδραμα είναι ένας τρόπος να σχετίζεσαι διαφορετικά με τον εαυτό σου, τους άλλους και τη ζωή, μία μέθοδος για μία πιο συνεργατική και ανθρώπινη επικοινωνία.
Ηλιάννα Πεσσάρη
